اصطلاحات و مثل های گیلکی – بخش 3 – ب

vâreš bevâraste, tarake devâraste

وارش به وارسته، ترکه دوارسته

باران بارید، از سقف هم گذشت

کار از کار گذشت، دیر شده است

bâzâr maj, bâzâr maje natane de n

بازار مج، بازار مجه نتنه دئن

فروشنده بازارهای روز – گیلان)، چشم دیدن فروشنده بازار روز دیگر را ندارد.

رقیب چشم دیدن رقیب دیگر را ندارد

bâzem mara qâblâ sange kudi

بازم مرا قابلا سنگه کودی؟

باز هم مرا سنگ قلاب کردی؟

باز هم مرا پی نخود سیاه فرستادی؟

baj baja dine, rang usâne, hamsayi hamsayi ya dine fand usâne

بج بجه دینه، رنگ اوسانه. همسایی همسایی یه دینه فند اوسانه

برنج برنج را می بیند، رنگ برمیدارد. همسایه همسایه را می بیند، حقه بازی یاد می گیرد

با بدان کم نشین که درمانی – خوپذیر است نفس انسانی. هم نشینی در انسان تاثر گذار است.

barâr xâxuro mardo zani?

برابر خاخورو مردو زنی؟

خواهر و برادر و زن وشوهری؟

گدا و این همه ادا؟

bad az farâqe xarbuze, çân çân xyâr aye brun

بعد از فراق خربزه، چان چان خیار ایه برون

بعد از گذشتن از فصل خربزه، بار بار خیار می آید به بازار.

گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی.

bamarde murqo dâne uçni

بمرده مورغ و دانه اوچینی

مرغ مرده و دانه خوردن

اشاره به تناقض. مانند کلاغ و بار الاغ؟

bande dila xudâ šenâse

بنده دیله خودا شناسه

دل بنده را خدا می شناسد

فقط خداست که می داند در دل بنده اش چه می گذرد

buxurde dam naze

بخورده دم نزه

خورد و دم بر نیاورد

حقش را کف دستش گذاشتم و حرفی نزذ

bušu abruye çakune, baza çuma kura kud

بوشو ابرویه چاکونه بزه چومه کوره کود

رفت ابرو را درست(آرایش) کند، زد و چشم را کور کرد

اشاره به اینکه در هنگام انجام کاری ، کاری دیگر را خراب کنیم

bušo nâxuši re yax bâvare

بوشو ناخوشی ره یخ باوره

رفته برای کریض یخ بیاورد

رفت جایی که بازگشتش سخت مشکل است

bušuyid asbâna nâl bukunid, šuturan xušani paya jigâ badayid

بوشئید اسبانه نال بوکونید، شوتروان خوشانی پایا جیگا بدئید

رفتند اسبها را نعل کنند، شتر ها پایشان را قایم کردند

چوب را که برداری، گربه دزده فرار می کند

buqâ vâ motevali badare

بوقا وا متولی بداره

بقعه باید متولی داشته باشد

اشاره به این که هر جایی باید صاحبی داشته باشد

bugufti bištâv

بوگوفتی، بیشتاو

گفتی، بشنو

زدی ضربتی، ضربتی نوش کن

buguftidi ki xars murqane kune, bugoftam az a dum vave harçi ki bigi sar zane

بوگوفتیدی کی خرس مورغانه کونه، بوگوفتم ی از ا دوم واوه هر چی بیگی سر زنه

گفتن که خرس تخم مرغ می گذارد گفتنم از این دم بریده، هر چه بگوئی سر می زند

اشاره به این که فلانی هر کاری را ممکن است انجام دهد.(معمولا خلاف)

bahâre vârân buxure mi saro mivarzâ sar, pâ eeze vârân buxure mi sago mi zan mâre sare

بهار واران بوخوره می سرو می ورزا سر، پائیزه واران بوخوره می سگ و می زن ماره سر.

باران بهار بر سر من و ورزا(گاو درشتی که برای شخم زذدن زمین از آن استفاده می شد) سر، باران پائیزی بخورد بر سر سگم و مادر زنم.

اشاره به اینکه هرگونه چیزهای خوب نصیب من و ورزایم شود و هر گونه چیزهای بد مانند بیماری نصیب سگم و مادر زنم شود

be ti sar qasam

به تی سر قسم

به سرت قسم

be ti namak qasam

به تی نمک قسم

به نمکی که از ت خوردم قسم

be dam zendeye

به دم زندیه

به دم زنده است

کم خوراک است. هیچوقت میل به غذا ندارد

be sâm kunande hamišak kamtar fârese

به سام کوننده همیشک کمتر فارسه

به سهم کننده، همیشه کم تر می رسد

be nâme isâ, be šekame musâ

به نام عیسی، به شکم موسی

به نام عیسی، به شکم موسی

به بهانه این، برای آن

bi xurusam ruza be

بی خروسم روزه به

بی خروس هم روز می شود

این هم می گذرد

bixabar çumâça sake mane, ham xâne xâye gire ham bigâne

بی خبر چوماچا سکه منه، هم خانخایه گیره هم بیگانه

بی خبر همانند سگ چوماچا(نام روستایی در گیلان) است که هم خودی(صاحبخانه) را می گیرد و هم غریبه را

bištâvasti šekam dar zanây gil xure, vali na har gili

بیشتاوستی شکم دار زنای گیل خوره، ولی نه هر گیلی.

شنیده ای زن حامله گل می خورد، ولی نه هر گلی

شنیدن کی بود مانند دیدن

bi ayb xudâye

بی عیب خودایه

بی عیب خداست

bi kasâne kas xudâye

بیکسان کس خودایه

کس بیکسان خداست

bi mâšâl juš kune

بی ماشال جوش کونه

بدون مشعل می جوشد

بی دلیل عصابی است

bimâr ki dar šafâye, hakim dar râye

بیمار کی در شفایه، حکیم در رایه

بیمار در حال شفاست و طبیب در حال آمدن

طبیب همیشه موقعی که مریض رو به شفسات می آید- اشاره به بی موقع بودن کار

bi nuxun juš kune

بی نوخون جوش کونه

بدون در قابلمه، غلغل می کند

جوش بی خودی می زند