گیلان امروز

گیلان در گذشته یک کشور مستقل بود، از زمان پیدایش تا زمان شاه عباس صفوی. درباره فرهنگ و هنر و اقتصاد گیلان در دوران باستان در آینده خواهم نوشت. پس از اشغال وحشیانه گیلان بدست شاه عباس خونخوار و شیاطین سرخ و وحشی صفوی، باز هم تا دوران پهلوی، گیلان به صورت ایالتی اداره می شد، یعنی یک نفر از طرف حکومت مرکزی گیلان را اداره می کرد و کسانی که مدیریت امور گیلان را در دست داشتند، اغلب گیلانی بودند. در این زمان، انگلیسی ها طی یک آمارگیری استان های ایران را رده بندی کردند، گیلان در رتبه نخست قرار داشت.

با روی کار آمدن حکومت پهلوی، نظارت بر استان ها از طرف دولت مرکزی انجام می گرفت و مرزبندی های کشوری را تحت نام استان در این زمان انجام دادند. کارهای اقتصادی و زیربنایی در این زمان به دست دولت مرکزی افتاد.

حالا 84 سال از آن زمان می گذرد. چه بر سر گیلان آمده است که پس از گذشت این 84 سال به رده های آخر این جدول سقوط کرده است؟ چرا گیلان دارای در رتبه های اول جدول نرخ بیکاری بالای در کشور است؟ چرا گیلان نه صنعت درست و حسابی دارد و نه قطب گردشگری است نه کشاورزی؟ چرا اکثر کارخانجاتی که در گیلان هستند مربوط به چیپس و پفک و پوشک بچه و… می شود و یک کارخانه صنعتی بزرگ در گیلان نداریم؟ چرا برنج گیلان در انبارهای کشاورزان باقی می ماند؟ چرا چای و ابریشم و نوغان در به این روز افتاده اند؟ چرا کثیف ترین رودخانه جهان در گیلان قرار دارد؟ چرا اقتصاد استان فلج شده است؟ چرا زبان گیلکی در حال نابودی می باشد؟

در گفتگویی که با یکی از مطلعین امور گیلان انجام دادم، ایشان سه دلیل برای این موضوعات عنوان کردند که از درون آن ها شاخه های زیادی بیرون می زند و من در پائین با اضافات خودم آن ها را بیان کردم:

1- در گذشته گیلان با روسیه تزاری هم مرز بود، یک امپراتوری که بخش وسیعی از جهان را در اختیار داشت و به همین دلیل گیلان با بخش وسیعی از جهان راه ارتباطی داشت.از اینرو یک ایستگاه اقتصادی بود. و پس ازبه وجود آمدن شوروی کمونیستی ایران با شوروی به دلیل کمونیست بودنش ارتباطی نداشت و نقش گیلان کم کم رنگ باخت و در حال حاضر درست است که جمهوری آذربایجان، گیلان را به اروپا وصل می کند ولی در مقابل روسیه تزاری چیزی نیست.

2-دولت مرکزی: دولت مرکزی که عناد و دشمنی خاصی همیشه و در همه حال با گیلان داشته است. و همیشه گیلان را به عنوان یک حیات خلوتی به حساب می آورد. اقتصاد برای جاهای دیگر و مسافرت و تفریح در گیلان که البته از این تفریحات و گردشگری هم میهنان استان های دیگر، گیلان کم ضرر نمی بیند(در آینده در این باره بیش تر بحث خواهد شد). امروزه هم نمونه های بیشماری از نامهربانی نظام حاکم را می توانیم بینیم.

3-عامل قومیتی: این عامل در واقع از عوامل یک و دو بوجود آمده است. در بین گیلانی ها کمتر کسی پیدا می شود که حس جاه طلبی داشته باشد، ویا اگر داشته باشد آن قدر به قومیت خود پایبند نیست. پس از انقلاب بلشویکی در روسیه، سرمایه گذاران گیلانی به تدریج این جا را مناسب سرمایه گذاری ندیدند و سرمایه های خود را به خارج از استان انتقال دادند.

پرسیدم مهمترین عامل کدام یک می تواند باشد.در جواب به من گفته شد سقوط روسیه تزاری. ولی نظر خودم مبنی بر این است:

دشمنی دولت های مرکزی با گیلان باعث شد که همیشه فشار تبلیغاتی سنگینی بر روی این استان باشد، البته از نوع منفی. این که در تمامی فیلم های صدا و سیما چه قبل و چه بعد از انقلاب می توان دید، گیلک ها را به سخره می گرفتند و میگیرند و اشخاصی که در فیلم ها با زبان گیلکی یا زبان فارسی با لهجه گیلکی حرف می زنند، یا لات هستند یا آبدارچی یا گدا یا امثالهم. این فشار سنگین تبلیغاتی باعث شده تا خانواده ها کم کم از قومیت خود زده شوند و با فرزندان خود به زبان فارسی حرف بزنند و از پس این حرکت خیلی چیزهای دیگر بروز می کند. مانند نابودی زبان گیلکی.

از عوامل بالا شاید مهمتر از همه عامل دوم باشد. چون استان گیلان با دارا بودن تمامی منابع طبیعی و قرار گرفتن در یک منطقه فوق العاده- بین رشته کوه های (خو آترا پراس) یا همان البرز می تواند هم قطب اقتصادی باشد و هم گردشگری و هم کشاورزی و هم فرهنگی مانند بسیاری از کشور های اروپایی، در واقع گیلان دارای تمامی شرایط برای پیشرفت است ولی از این شرایط استفاده نمی شود.

1- با توجه به منابع طبیعی که در گیلان است و وجود انواع منابع معدنی و فلزات و… گیلان می تواند یک قطب صنعتی باشد.

2- با این سرزمین سبز که در میان دریا و کوهستان است و دارای بیش از 48 قلعه تاریخی می باشد و بناهای بسیار تاریخی دیگر و همچنین شهر های گیلان مانند ماسوله، فومن، لاهیجان، رشت و… و همچنین نواحی تاریخی مانند گورستان های تالش و یا تپه مارلیک و … می تواند قطب گردشگری باشد. فقط وجود نوار ساحلی می تواند این جا را یک استان گردشگری کند، چه رسد به گزینه های دیگر مانند کوه و جنگل و …

3- از نظر زمین، گیلان دارای زمین های بسیار مرغوب است، برنج گیلان در دنیا بی نظیر است، و محصولات متنوع کشاورزی دیگری به صورت عمده تولید می کند. همچنین وجود رودخانه های بسیار و … می تواند گیلان را به یک قطب کشاورزی تبدیل کند. البته این همه رودخانه در گیلان وجود دارد-46 رودخانه اصلی و بیش از 200 رودخانه فرعی)- که فقط سه سد بر روی آن ها زده شده آن هم در زمان پدر و پسر.

4- گیلان دارای نامداران زیادی در زمینه های علمی ادبی فرهنگی است. اشخاص مشهوری چون پروفسور مجید سمیعی و پروفسور رضا نمونه هایی از این افراد هستند که در دنیا مطرح هستند. از نظر ادبی  گیلان دارای اشخاصی مانند شیون فومنی و  دکتر معین است.  اشخاص زیادی در تاریخ مخصوصا دانشمندان گیلانی که در منابع تاریخی با نام جیلانی آمده اند را می توان دید. صحبت درباره مفاخر علمی خود مقاله ای است که باید نوشت. گیلان دروازه تمدن مدرن به ایران است. اولین استان ایران است که کتابخانه در آن ساخته و تئاتر داشت. سال گذشته(1387) در پی صدمین سال تاسیس شهرداری در رشت، رشت کلانشهر اعلام گردید. وجود بناهای تاریخی، مدارس قدیمی و بناهای بافت قدیمی که یکی یکی بخاطر جایگزین کردن ساختمان های جدید در حال تخریب هستند می تواند گیلان را به یک قطب فرهنگی نیز تبدیل کند.

مهمتر از همه مردم گیلان هستند که ثابت کرده اند قابلیت های بسیاری را دارند، این را این مردم در طور تاریخ اثبات کرده اند. نگاهی به تاریخ گیلان بیندازید به این موضوع پی خواهید برد، حتا تاریخ ایران هم بیانگر این موضوع هست، آن جایی کهمی نویسند کوروش بدون نیروهای گیلانی خود(آماردی ها و کادوسی ها) کاری از پیش نمی برد گرفته تا آن جایی که محاصره تبریز در انقلاب مشروطه شکسته نمی شد بدون جنبش مشروطه به گیلان. البته بعد از انقلاب مشروطه هم در گیلان اولین جمهوری خاور میانه در گیلان با نام جمهوری گیلان، خود نشانگر سطح فکری مردمان این دیار است.

حالا لطفاً شما هم نظرات خود را در این زمینه ارائه دهید و همچنین پیشنهادات خود را بگوئید تا شاید بتوانیم راه حلی برای بیرون رفت از این حالت بیابیم.