کامکارها و یک خاطره

حدود یک هفته پیش، یک آرشیواز موسیقی ایرانی (سنتی و اصیل) از یکی از دوستان گرفتم. امروز که فایلهای مربوط به گروه کامکارها – اینجا را بخوانید – را می دیدیم و کنسرت های آنان را می دیدیم، به انتهای یک کنسرت رسیدم که در آن مثل خیلی از کنسرت های دیگر وقتی کار گروه تمام می شود و مورد تشویق مردم قرار می گیرند، دوباره بر سر جای خود می نشینند و یکی از کارهای مردمی و معروف خود را ارائه می دهند، مثلا شجریان در کنسرت هم نوا با بم، مرغ سحر را خواند و … فکر کنم نوعی اشانتیون است.

پس از پایان کار، این گروه دوباره نشستند و در زمانی که ریتم کار از تنبک شروع شد، مردم کار را شناسایی کردند و از روی شادی تشویق کوتاهی کردند. به نظرم آمد که این کارشان باید در بین مردم خیلی معروف بوده باشد. به هر حال عکس العمل های مردم هم خیلی جالب بود.

و اما اصل موضوع، پارسال در جشن صد سالگی شهرداری(بلدیه) رشت، این ارگان تصمیم گرفت تا این صد سالگی را جشن بگیرد. از جمله برنامه های آنان سه شب کنسرت گیلکی بود. شب اول پوررضا، شب دوم ناصر مسعودی و شب سوم نیز محمد عذرخواه. شب دوم، کنسرت ناصر مسعودی من حضور داشتم. به یاد دارم که مردم هی داد می زدند، «بنفشه یه بخوان» یا «بنفشه گول»، گاهی نیز که صدای مردم نمی رسید به مسعودی، وی با میکروفون می گفت «چیه برا؟» و خب برای منی که نشنیده بودم بنفشه گول را جالب بود که بشنوم، اغلب مسعودی در جواب می گفت «تمرین نکردیم». من فکر می کنم گفته بودند که این را اجرا نکند. ولی در آخر که کنسرت تمام شده بود و تشویق ها انجام شد، مسعودی بنفشه گول را خواند و مردم بر خلاف کارهای قبلی کنسرت، با دست وی را همراهی می کردند و رقص و این ها را یادم نمی آید… مردم هم تشویق جانانه ای کردند.

باری، هر دو این ها، هم اثر کامکارها و هم بنفشه گول ناصر مسعودی، یک چیز جمعی در بین دو جامعه است. اولی بین کردها و دومی بین گیلکان. به عقیده من دست گذاشتن روی این چیزها که اغلب افراد ملیت ها یا قومیت ها با آن ارتباط روحی دارند یا برقرار می کنند و یا یک حالت نوستالژیک برای آنان دارد، می تواند نتایج خوبی داشته باشد. شاید بنفشه گول نقطه مشترکی باشد بین خیلی از گیلکها.

برای دانلود این کار کامکارها این جا را کلیک کنید

من فکر می کنم کنسرت در کردستان عراق برگزار شده باشد.

دانلود بنفشه گول

موسیقی رقص و شادمانی تالش – قسمت خانی

دانلود آلبوم:

1-هیار هیار، کیللی جان، بندون بندون

2-یار برن

3-مبارک با، آمان آمان

4-تالشی، باهاره باهاره

5-تالشی، سیاریحون، دوشَ هوا

آنچه در زیر می خوانید نوشته های روی جلد کاست این آلبوم است:

سرزمین تالش بین دو رود سپیدرود در استان گیلان و کورا در جمهوری آذربایجان قرار دارد و ماوا و مسکن قوم تالش یکی از اقوام متمدن و ریشه دار ساکن در کرانه های دریای خزر است. تالش ها به زبان تالشی تکلم می کنند که یکی از زبان های هندواروپایی یا آریایی شاخه شمال غربی ایران است. زبان، موسیقی و فرهنگ تالش ها از گیلک های ساکن گیلان مجزاست. ولی به دلایل تاریخی، همچون دوپاره شدن خاک تالش در دوره ی قاجار(جدایی 17 شهر قفقاز) و تحت فشار بودن فرهنگ تالش در 200 سال اخیر، متاسفانه فرهنگ غنی و پربار این قوم نزد هموطنان ایرانی همسان و همطراز با اقوام دیگر(کردها، لرها، بلوچ ها، گیلک ها و غیره) شناخته شده نیست و مردم ایران اگر تصوری از تالش داشته باشند، بیشتر به صورت یک منطقه جغرافیایی است تا یک قوم. هم اکنون بیش از یک ملیون تالشی زبان در ایران و دو برابر این رقم در جمهویر آذربایجان، بلاروس و روسیه زندگی می کنند.

موسیقی تالش در سال های اخیر مورد توجه پژوهشگران بوده است و آثار روزافزونی در این زمینه منتشر می گردد. اثری که پیش رو دارید، نمونه ای از موسیقی مجلسی تالشی است که در عروسی ها، شب نشینی ها و دیگر مراسم شادمانی اجرا می شود.

استاد قسمت خانی بیش از چهل سال است با اجرای ترانه های تالشی در عروسی های سنتی تالش خاره ساز ذهن و روح تالشان بوده و اجراهای 15 سال اخیرش در جشنواره های سراسری ایران و خارج از کشور مورد توجه مخاطبان ایرانی و خارجی بوده است. در اثر حاضر نیز که در یک اجرای پیوسته یک ساعته در استودیو ضبط شده است، اجرای هنرمندانه و پر از  ظرافت استاد خانی در سن 64 سالگی قابل تاما است. صدای نمکین، طربناک و پرطراوت او وقتی با ظرافت های صوتی و تولید خاص صدا از حنجره به هم می آمیزد و ضربات موکد او بر دایره با نحوه ی بیان خاص و نمایشی اشعار در هم می تند، تولید کننده ی وجدی ست که در تبلور دیداری اش را باید در رقص زیبای تالشی و سماع دامن های چین دار رنگارنگ جست.

از نکات حائز اهمیت در اجرای ترانه ها توسط استاد خانی می توان به بداهه پردازی کلامی اشاره کرد، چنانکه بارها می شنویم، او در تکرار یک مصرع از شعر، کلمات و افعال آن را به دو یا چند گویش متفاوت تالش جنوبی، مرکزی و غیره بیان می کند و همین امر موجب فراگیر شدن مخاطب زبانی او در مناطق مختلف تالش است.

درباره ی شیوه ی خاندن ترانه ها اگر به همین مختصر اکتفا کنیم، نمی توان از استاد خانی سخن گفت و به تالشدولاجَه هوا(آواز تالش دولابی) اشاره نکرد. استاد خانی بی شک متبحرترین خواننده ی این «هوای تالشی» است. به طوری که آن را با «قسمتی هوا» یعنی «هوا»ی قمست خانی مترادف می دانند، تا جایی کع حتا نگارنده بارها برخورد کرده، که وقتی کس دیگری هم این آواز را می خواند، مخاطبان هنام تشویق کردن او از عبارت «جان قسمت جان» استفاده می کنند!

استاد محمد قاسمی که در این اجرا، همچون چهل سال گذشته همراه استاد خانی می نوازد از نوازندگان ماهر «تالشه دیاره» یا «دپ» (دایره تالشی) است. ایشان در نواختن ویلن و کمانچه نیز تبحر دارند و سال ها در عروسی های تالشی قطعات تالشی را نواخته اند.

تمبوره ی تالشی که در این مجموعه توسط نگارنده نواخته شده است، از سازهای کهن منطقه ی تالش است که نوازندگان بسیاری در تالش داشته است، ولی به مرور زمان رو به انحطاط گذاشته تا این که حدود 10 سال گذشته نوازندگان آن تنها به 2 یا 3 نفر محدود  شده است. ولی از سال 1387، تمبوره تالشی، پس از یک دوره پژوهش، گردآوری و بازسازی، حیاتی تازه یافت و اکنون  دوباره در منطقه رایج شده است. لازم به ذکر است که آخرین نوازنده قدیمی تمبوره، صالح بیداری با سن 85 سال هنوز در ثد حیات است و نگارنده از راهنمایی های ایشان و مرحوم  استاد قربانعلی جهاندوست  و دیگران بهره برده ام و در 7 سال اخیر افتخار شاگردی و همراهی استادان هدایت پورجوادی، رحیم قاسمی و قسمت خانی را داشته ام.

در پایان لازم است از استاد محمد رضا درویشی که همیشه راهنمایی هایشان چراغ راه بوده است و تشویق های شان خستگی از زدوده است کمال سپاس را داشته و نیز ممنون همراهی آقایان حسین و سجاد تهذیبی در ضبط اثر باشم. امید است به خلوص ترانه های تالشی، کاستی ها را بر گردآورنده ببخشائید.

آرمین فریدی هفت خانی

نوشته های او عینا در اینجا آورده شد. حتی در اوایل  نوشته من دریای خزر را به کاسپین تبدیل نکردم!

آرمین فریدی هفت خانی در حال نواختن تمبوره تالشی

عاشورپور، فارسی و بی کلام

احمد عاشورپور در کنار حسین علیزاده

این مجموعه از کارهای احمد عاشورپور فقط به زبان فارسی است.

تعدادی از کارهای این مجحموعه هم موسیقی بی کلام است که در میان کارهای عاشورپور بود.

دانلود:

عاشق رخسار نیکو

بی کلام

انتظار

گل بیاره

هم نوازی

کاکل قناری

خانه ی تو

نازنین گوهرم

نازه لیلا

روی یار دگرم

تکنوازی نی

تکنوازی ویلون

تکنوازی ویلون 2

دو نوازی تار  و تمبک

زهره جان

این آثار آخرین مجموعه کارهای مرحوم احمد عاشورپور بود که برای دانلود قرار دادم، من که دیگر کاری از او ندارم، چون که مرحوم هم شده به نظر نمی رسد دیگر چیزی هم به دستم برسد.

عاشورپور – 4

سری چهارم کارهای احمد عاشورپور، دراین مجموعه همه کارها گیلکی است به جز لیلا که گیلکی و فارسی است

دانلود:

آهو

عزیز لاکوی

بیشیم کوه

دارم ترا یاد بوخودا

گیلکه جان

گول بیاره

کو سامان

لیلا

اوی لیلی

عاشورپور – 3

سری سوم کارهای گیلکی احمد عاشورپور

دانلود:

باور نوکون

چشمک بزن ستاره

دریا توفانیه

انتظار

گول ابریشم

همسایه لاکوی

جانه کور

مهتاب شبان

نوکون ناز

شیرین لاکو

سورخه جول

تام بزن